Ιστορικό Σχολείου
Μια αξιοπρόσεκτη, μακρά και λαμπρή πορεία διαμέσου των χρόνων συνοδεύει το Εξατάξιο Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου. Επιθυμώντας όμως να δικαιολογήσουμε την παραπάνω δήλωση, κρίνεται απαραίτητη μια σύντομη, πλην κατατοπιστική αναδρομή στους σημαντικότερους σταθμούς του Γυμνασίου. Επιχειρώντας λοιπόν ταξίδι πίσω στον χρόνο, μεταφερόμαστε στο έτος 1917, όπου τον Αύγουστο η Ιερά Μονή του Αποστόλου Ανδρέα, αναγνωρίζοντας την ανυπέρβλητη αξία της παιδείας και πιστεύοντας πως αυτή αποτελεί το κατεξοχήν όχημα που οδηγεί σταθερά στην αειφόρο ανάπτυξη ενός τόπου, έλαβε την ιστορική απόφαση να ιδρύσει στο Ριζοκάρπασο την Ανωτέρα Πρακτική Σχολή, πρόδρομο του σημερινού Γυμνασίου.
Η Επιτροπή της Σχολής συναπαρτιζόταν από την τότε διαχειριστική Επιτροπεία Αποστόλου Ανδρέα, με πρόεδρο τον αείμνηστο οικονόμο της Μονής, Ιωσήφ Κυκκώτη, τον τότε πρόεδρο της Σχολικής Κοινοτικής Επιτροπείας, Σολωμό Φαλά, ενώ μέλη της διετέλεσαν οι Ζαχαρίας Γεωργάκη, Ζαχαρίας Λαζαρίδης και Νικόλαος Βανέζης.
Αξιολογώντας την τότε περιρρέουσα ατμόσφαιρα υπό το πρίσμα των παραπάνω ρηξικέλευθων επιδιώξεων, η ίδρυση της Σχολής υλοποιείται τον Ιούνιο του 1917, μονοπωλώντας παράλληλα το δημόσιο ενδιαφέρον, ιδιαίτερα αν ληφθούν υπόψη τα γραφόμενα εφημερίδων της εποχής. Φυσικά, η επικύρωση της λειτουργίας της Σχολής επετεύχθη κατόπιν συναντήσεως που διεξήχθη στην Κυθρέα περί τα τέλη Ιουνίου 1917, μεταξύ των μελών της Διαχειριστικής Επιτροπής της Μονής Αποστόλου Ανδρέα και του Αρχιεπισκόπου Κύπρου, Κυρίλλου Γ, του Πρώτου Επόπτη της Ελληνικής Παιδείας Κύπρου, Αναστάσιου Αράπη, καθώς και του Διευθυντή των γραφείων της Αρχιεπισκοπής, Κώστα Μυριανθόπουλου. Σχολάρχης της ανωτέρας Σχολής Ριζοκαρπάσου διορίστηκε ο επιθεωρητής Ελληνικών Σχολείων Κύπρου, Μιχαήλ Κούμας, με ετήσιο μισθό 80 λίρες.
Ο διορισμός του Μιχαήλ Κούμα πραγματοποιήθηκε κατόπιν συστάσεων του τότε Αρχιεπισκόπου Κύπρου, Κυρίλλου Γ΄ καθώς επίσης και του αρχιεπόπτου των Σχολείων Κύπρου και ιδρυτή της Αγγλικής Σχολής Λευκωσίας, αιδεσιμότατου Φράνκα Τόρβας Νιούχαμ. Το αναλυτικό πρόγραμμα της Σχολής συνετάχθη από επιτροπεία που αποτελείτο από τους Αναστάσιο Αράπη, Κώστα Μυριανθόπουλο και Μιχαήλ Κούμα. Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της, κατά το έτος 1917-1918, η Σχολή υποδέχθηκε συνολικά δεκατρείς μαθητές, οι οποίοι ήταν οι εξής:
1. Αντώνης Ι. Χατζητάσου
2. Ιδομενεύς Κ. Χατζήλακος
3. Ζαχαρίας Σ. Φαλάς
4. Παταπιός Χριστοδούλου
5. Ιωάννης Παπανικολάου
6. Ιωάννης Α Βούρος
7. Πανάρετος Ιερομονάχου
8. Εφραίμ Ι. Νικήτας
9. Πατάπιος Μάρκου
10. Ζαχαριάς Σ. Οικονομίδης
11. Ανδρέας Ι. Στρόγγολος
12. Νικόλαος Ζ. Καντάρης
13. Ζαχαρίας Ι. Τζιαούρη
Κατά το επόμενο σχολικό έτος 1918-19, η Σχολή λειτουργεί με νέο διευθυντή, τον κ. Μενέλαο Πάροικο και με 17 μαθητές, συγκεκριμένα 10 στην Α' και 7 στη Β' τάξη, ενώ λειτουργεί μέχρι το 1921, με διευθυντή τον Κώστα Καπλάνη. Από το σχολικό έτος 1917 μέχρι και το 1921, η Σχολή στεγαζόταν στην οικία του Παναγή Πεκλιβανά, βορειοανατολικά του ναού του Αγίου Συνεσίου. Η Σχολή διέκοψε τη λειτουργία της για τα επόμενα 5 έτη, ενώ από το 1926 επαναλειτούργησε οριστικά πια, χωρίς διακοπή, μέχρι το 1975. Τις χρονιές 1926-27 λειτουργεί σε δωμάτιο που παραχωρήθηκε από την εκκλησία του Αγίου Συνεσίου, το λεγόμενο «Τσαμπρίν». Από το 1927 μέχρι και το 1944 η σχολή μεταφέρθηκε σε κτήρια που παραχωρήθηκαν κοντά στην εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Τέλος, από το 1951 μέχρι το 1954 λειτούργησε σταδιακά στο ιδιόκτητο κτήριο του Γυμνασίου, το οποίο κτίστηκε με τη βοήθεια της Ιεράς Μονής Αποστόλου Ανδρέα και της κοινότητας Ριζοκαρπάσου.
Το έτος 1930 αποτέλεσε χρονιά-ορόσημο για τη Σχολή, αφού λειτουργεί πλέον με την επωνυμία ‘Ελληνική Πρακτική Σχολή Ριζοκαρπάσου’, με διευθυντή τον κ. Ζαχαρία Κουλία και καθηγητή τον κ. Παντελή Ταουσιάνη, ενώ ο αριθμός των μαθητών ανήρχετο σε 49. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί πως από το 1940 μέχρι και το 1953 το σχολείο μετονομάζεται σε ‘Ανωτέρα Σχολή Ριζοκαρπάσου’, ακολούθως από το 1953 μέχρι και το 1965 λαμβάνει το όνομα ‘Ελληνικόν Γυμνάσιον Ριζοκαρπάσου’, για να καταλήξει το 1965 σε ‘Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου’.
Όσον αφορά τους μαθητές, από την ίδρυση του Γυμνασίου γίνονταν δεκτοί απόφοιτοι των δημοτικών σχολείων Ριζοκαρπάσου, Αιγιαλούσης και άλλων γειτονικών χωριών όπως από την Κώμη Κεπήρ, το Γεράνι, τον Δαυλό και τον Άγιο Ανδρόνικο. Κατά το σχολικό έτος 1936-37 γράφτηκαν στην Α' τάξη και τέσσερις Τουρκοκύπριοι από το χωριό Γαληνόπορνη, ενώ κατά τα έτη 1941-42 γράφτηκαν στην Α' τάξη δύο Τουρκοκύπριοι από το ίδιο χωριό. Ο ένας συνέχισε τη φοίτησή του και κατά το έτος 1943-44.
Το 1974-75 το Γυμνάσιο υπολειτούργησε με καθηγητές που έτυχε να παραμείνουν στο Ριζοκάρπασο και με φυλλάδια από το Υπουργείο Παιδείας που διανέμονταν μέσω του Ερυθρού Σταυρού. Κατά τα έτη 1975-1976 πραγματοποιήθηκαν απλώς εγγραφές των μαθητών που παρέμειναν στο Ριζοκάρπασο. Έκτοτε, το σχολείο δεν λειτούργησε καθόλου, μένοντας βουβό για 29 ολόκληρα χρόνια, μέχρι τις 13 Σεπτεμβρίου του 2004, όπου το σχολείο, έπειτα από συντονισμένες δράσεις, αρχίζει την επαναλειτουργία του.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί παραπάνω, η Ιερά Μονή του Αποστόλου Ανδρέα υπήρξε σταθερός συνοδοιπόρος του Γυμνασίου Ριζοκαρπάσου. Άλλωστε, από το 1917 μέχρι και το 1961 η Ιερά Μονή, συνεπικουρούμενη και από τις διόλου ευκαταφρόνητες εισφορές απόδημων Ριζοκαρπασιτών, κατέβαλλε τους μισθούς των καθηγητών, επιπρόσθετα δε έκτισε και εξόπλισε το κτηριακό συγκρότημα του Σχολείου, μαζί με την Κοινότητα του Ριζοκαρπάσου. Άξια αναφοράς είναι και η πολύτιμη συνδρομή της Μονής όσον αφορά την κάλυψη των εξόδων σπουδών των μαθητών του Γυμνασίου. Επομένως, αξιολογώντας την προαναφερθείσα αδιάλειπτη δράση και απρόσκοπτη προσφορά της Μονής του Αποστόλου Ανδρέα, το 1969-70 ο Καθηγητικός Σύλλογος και η Σχολική Εφορεία άδραξαν την ευκαιρία κατά την εορταστική εκδήλωση για τα πενηντάχρονα του σχολείου και ανακήρυξαν την Ιερά Μονή ως ιδρυτή και Μέγιστο Ευεργέτη του Γυμνασίου, πράξη που επικυρώθηκε επίσημα και μέσα από την απονομή χρυσού μεταλλίου.
Η συμμετοχή του Γυμνασίου Ριζοκαρπάσου στα αθλητικά και πολιτιστικά δρώμενα κρίνεται αξιόλογη, ιδιαίτερα εάν ληφθούν υπόψη τα διθυραμβικά σχόλια που αποσπούσαν οι μαθητές και μαθήτριες του σχολείου τόσο κατά τη διάρκεια θεατρικών και χορευτικών παραστάσεων, χορωδιών, αθλητικών αγώνων, όσο και λοιπών εκδηλώσεων που διοργανώνονταν στην κωμόπολη. Μάλιστα, στις επίσημες διοργανώσεις οι μαθητές/ τριες έφεραν τις ωραιότατες παραδοσιακές ενδυμασίες του χωριού, με την Καρπασίτικη ‘σαγιά’ και το ‘ρουτζιέττιν’ να καθιερώνονται ως εθνικές ενδυμασίες της Κύπρου και να φοριούνται μέχρι και σήμερα σε διάφορες περιστάσεις. Δεδομένων των επιδόσεων των μαθητών/τριών του Γυμνασίου στα αθλητικά και πολιτισμικά πεπραγμένα, ουδεμία έκπληξη προκαλεί που το Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου αποτέλεσε σημείο αφόρμησης για μελλοντικούς καταξιωμένους επιστήμονες και αθλητές.
Αναντίρρητα, το Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου συνάντησε ποικίλες αντιξοότητες κατά τη μακρόχρονη λειτουργία του. Σκληροί και δύσκολοι οι αγώνες που καταβλήθηκαν από τις εκάστοτε διαχειριστικές επιτροπές του Αποστόλου Ανδρέα- που ταυτοχρόνως εκτελούσαν και χρέη σχολικής εφορείας- από όλη την κοινότητα του Ριζοκαρπάσου, καθώς επίσης και από τους Διευθυντές και καθηγητές, ούτως ώστε να φθάσει το σχολείο μέχρι την ολοκλήρωση και την αναγνώρισή του, ευελπιστώντας παράλληλα να διατηρήσει και να διαιωνίσει ακόμη και σήμερα κάποια από τα ψήγματα της παλαιότερης αίγλης του.
Διευθυντές
1919 - 1921: Κώστας Καπλάνης
1921 - 1926: δεν λειτούργησε η Σχολή
1926 - 1930: Παντελής Ταουσιάνης
1930 - 1966: Ζαχαρίας Κουλίας
1966 - 1971: Μόδεστος Σαμάρας
1971 - 1972: Κωνσταντίνος Καποδίστριας
1972 - 1973: Πάνος Λεβέντης
1973 - 1974: Πάνος Λεβέντης και Αντώνης Λοiζίδης
1974 - 2004: Δεν λειτούργησε
2004 - 2007: Ξένια Ταουσιάνη Αρχοντίδου
2007 - 2008: Χρίστος Βαλέρκος
2008 – 2012: Λούση Λυσάνδρου
2012 – 2014: Πέτρος Μιχαήλ
2014 – 2016: Φάνης Σεργίου
2016 – 2017: Αλεξία Κουλία Κουκότσικα
2017 – 2022: Μορφία Ζάουρα
2022 – 2023: Φρύνη Χατζηγιάννη
2023 – 2024: Φρύνη Χατζηγιάννη